Artykuł
Pałac w Granowie
Przy ulicy Stawowej w Granowie w parku o powierzchni 4,57 ha znajduje sie dwór z XIXw. Budynek ten wybudowano na planie prostokąta, murowany, parterowy z niskim pietrem, otynkowany, frontem zwrócony na wschód. Od zachodu znajduje sie ganek na dwóch arach kolumn, nad którymi jest balkon. Później dwór ten rozbudowano: od północy 3-bocznie zamknieta kaplica i 2 dobudówki szczytowe. Dach wielopałaciowy kryty eternitem. Dwór ten w XIX w. zajmowany był przez rodzinę Działyńskich, a w XX w. przez Czartoryskich. Przez krótki czas, tj. od maja 1871r. do września 1872r. pałac zamieszkiwały siostry Franciszkanki, które na zaproszenie Cecylii Działyńskiej przybyły do Polski.
Obecnie właścicielem jest Urząd Gminy Granowo, a w samym dworku znajduje się Biblioteka Publiczna Gminy Granowo oraz Gminny Ośrodek Kultury.
Trochę z historii….
Dnia 5 maja 1871 r. siedmioosobowa grupa franciszkanek N. S. przybyła do Poznania. Przewodniczyła jej, jako przełożona, s. Maria od Krzyża – Morawska. Siostry zatrzymały się w pałacu Działyńskich w Poznaniu, gdyż dom w Granowie, w którym miały zamieszkać, nie był jeszcze ukończony. Działyńscy, znani z dobroczynności, przyjęli je serdecznie, lecz tylko na tydzień. Dnia 12 maja 1981r. siostry przeniosły się do Granowa i tam dzięki finansowemu wsparciu Hrabiny Olimpii Zagórskiej z rodu Ledóchowskich, tworzyły klasztor. W nowym klasztorze zastały prawdziwie misyjne warunki, graniczące z nędzą. Dom nie posiadał nawet najkonieczniejszych sprzętów codziennego użytku. Jedynym umeblowaniem były wiązki słomy na podłodze. W tej sytuacji matka przełożona - 29 letnia wówczas Maria Morawska, podjęła skuteczne działania mające na celu poprawienie warunków życia sióstr. Wykazała wiele zaradności, przedsiębiorczości i ofiarności. W tych działaniach wspierał ją ówczesny proboszcz granowski ks. Marcin Chwaliszewski, a także Celestyna Działyńska, matka fundatorki. Nowa fundacja przechodziła przez wiele bolesnych doświadczeń, mimo wielu starań w klasztorze często panowała „pani bieda”, jednakże zapał i entuzjazm m. Morawskiej były zachętą do cierpliwego znoszenia wszelkich braków i niewygód. Już dnia 15 maja 1871 r. Mszą Świętą sprawowaną przez ks. Marcina Chwaliszewskiego, siostry rozpoczęły misję wieczystej adoracji Przenajświętszego Sakramentu. Ze względu na małą liczbę sióstr, początkowo adoracja odbywała się jedynie w ciągu dnia. Po miesiącu funkcjonowania klasztoru, 12 czerwca 1971 r. odbyła się pierwsza wizytacja abp Mieczysława Ledóchowskiego w asyście ks. Jana Koźmiana i ks. Witalisa Maryańskiego. Podczas tej wizytacji miało miejsce na pozór błahe wydarzenie, lecz o poważnych skutkach dla dalszej egzystencji klasztoru. W trakcie rozmowy z Cecylią Działyńską abp Ledóchowski poprosił o uregulowanie prawne zapisu domu na Siostry Franciszkanki N.S. W odpowiedzi na tę prośbę Cecylia Działyńska podała w wątpliwość przekazanie siostrom na własność pałacu granowskiego. Ordynariusz dążył do szybkiego wyjaśnienia sprawy i zażądał definitywnego zapisu, gdyż to tylko mogło nadać dziełu charakter stałości i bezpieczeństwa. Działyńscy cofnęli darowiznę, prawdopodobnie ze względu na to, że ich córka Maria Grudzieńska miała wielodzietną rodzinę i szkoda im było oddania takiej posiadłości. Niemal z dnia na dzień siostry straciły materialne zabezpieczenie swojej działalności. W tych okolicznościach abp Mieczysław Ledóchowski zaproponował siostrom powrót do Francji. Wyjazd z Polski oznaczał dla matki Morawskiej zaprzepaszczenie tego, co dotychczas osiągnęła za cenę wielu modlitw i cierpień. Robiła wszystko, by uratować rozpoczęte dzieło, przede wszystkim wzmożono gorliwość eucharystyczną w klasztorze. Konkretnym tego wyrazem było przedłużenie adoracji także na godziny nocne. Matka Morawska zwróciła się do Cecylii Działyńskiej, pragnąc rozeznać aktualną sytuację i możliwość pomocy fundatorki w dalszym rozwoju dzieła. W wyniku licznych interwencji m. Morawskiej i postawy sióstr, Działyńscy zdecydowali się zapewnić franciszkankom tymczasowy byt, o czym zawiadomili abpa Ledóchowskiego. Pod wpływem tego zapewnienia arcybiskup zgodził się na dalszą egzystencję konwentu granowskiego. Pomimo wszelkich przeciwności losu m. Morawska nie traciła energii. Prace posuwały się naprzód i dnia 15 sierpnia 1871 r. odbyło się w klasztorze granowskim poświęcenie kaplicy. Dokonał go ks. Marcin Chwaliszewski w asyście o. Krescentego Haszyca OFMCap i ks. Michała Dykierta, pierwszego kapelana franciszkanek N.S. Na początku października 1871 r. stan niepewności w klasztorze sięgał szczytu. Ze strony Działyńskich sprawa zdawała się coraz bardziej komplikować, gdyż Cecylia pod bezwzględnym naciskiem rodziny odstąpiła aktem notarialnym wszystkie swoje dobra matce, Celestynie z Zamojskich Działyńskiej, która nie czuła się zobowiązana dotrzymać obietnicy swej córki. Arcybiskup nalegał, by siostry jak najszybciej powróciły do macierzystego klasztoru we Francji. Matka Morawska starała się poruszyć niebo i ziemię, by utrzymać klasztor na ziemiach polskich. Zwróciła się do Celestyny Działyńskiej, aby podjęła ostateczną decyzję względem klasztoru. Rozwiązanie zaproponowane przez Działyńskich było kompromisowe. Działyńska zadeklarowała się zapisać siostrom 20 tysięcy franków i udostępnić im dom do czasu, aż znajdą inne schronienie. Z chwilą jej śmierci traciły one również prawo pobytu w domu granowskim. Tymczasowe rozwiązanie zadowoliło arcybiskupa i na jakiś czas odsunęło perspektywę wyjazdu do Francji. Świadomość, że klasztor w Granowie jest tymczasowym schronieniem zmobilizowała matkę do rozpoczęcia poszukiwań nowego miejsca zamieszkania. W działaniach tych wspierał ją ks. Witalis Maryański – serdeczny przyjaciel zgromadzenia i doradca m. Morawskiej. Brano pod uwagę takie miejsca jak Poznań czy Gniezno. Z Poznania zrezygnowano ze względu na wysokie koszty zakupu nieruchomości oraz sytuację polityczną panującą w Wielkim Księstwie Poznańskim. Ksiądz Maryański doradził m. Morawskiej, by nie czekała na poprawę sytuacji politycznej i jak najszybciej wyjechała z Granowa i osiedliła się w Gnieźnie. Arcybiskup Mieczysław Ledóchowski wyrażał zadowolenie z powodu „zakończenia się epizodu granowskiego” i pisał: „Tysiąc razy niech będzie uwielbiony Bóg, że was uwolnił z niewoli granowskiej”, dodając: ”Zapowiadało się tam wszystko w kolorze róż, a spotkałyście tylko kolce”. Pomimo całej tej sytuacji m. Morowska odczuwała wdzięczność wobec Działyńskich. Podziękowała im za to, że przyczynili się do sprowadzenia franciszkanek N.S. do Polski i za pomoc okazałą przy powstawaniu klasztoru. Odczuwała głęboki zawód z powodu niedotrzymania danej obietnicy. Wyciągnęła stąd wniosek, że powinna „bardziej liczyć na Opatrzność niż na środki podane przez ludzką roztropność”. We wrześniu 1872r. rozpoczęto przenoszenie klasztoru do Gniezna. Hrabia Józef Mielżyński pomógł siostrom w przeprowadzce użyczając im odpowiednich pracowników i powozów potrzebnych do transportu. Dnia 22 października 1872 r. dwunastoosobowa grupa franciszkanek N.S opuściła Granowo i dwa dni później osadziła się w Gnieźnie.
Otaczający Pałac park, jest również obiektem zabytkowym. W skład kompleksu parkowo-dworskiego wchodził kiedyś ogród warzywno-owocowy, drzewostan parkowy oraz staw, który w roku 2004 został poddany gruntownej renowacji. Znajdujący się w sąsiedztwie kościoła staw został odmulony, a jego skarpy wyprofilowane, wokół posadzono drzewa, krzewy oraz pobudowano ławki.
Park najprawdopodobniej założony został przez Adama Tytusa Działyńskiego w drugiej połowie XIXw. Założenia kompozycyjne naśladowały harmonię naturalnych układów bioantrycznych. W bezpośrednim sąsiedztwie - od zachodu, północy i wschodu znajdowały się słabo zagospodarowane tereny osadnicze. Od południa do parku przylegało gospodarstwo rolne - obecnie siedziba Rolniczego Kombinatu Rolniczego. Północne i wschodnie granice parkowe wyznaczają aleje grabowe, które ciągną sie w kierunku zachodnim o długości około 150m. Drzewostan zabytkowego parku w 97,7% stanowią drzewa liściaste. W układzie sieci drogowej można było wyodrębnić trzy zasadnicze powiązania funkcjonalne. Dwa z nich miały charakter połączeń z otoczeniem - z kulturowym krajobrazem osadniczym i kulturowym krajobrazem łąkowo-polnym, natomiast trzecie charakter połączeń wewnętrznych. Park posiadał dwa wyraźnie określone strefy: oficjalno-reprezentacyjna strefa z podjazdem do dworu posiadała ciągi komunikacyjne podporządkowane funkcjom zewnętrznym. Strefa wschodnia, z tylnej strony dworu miała charakter przestrzeni rekreacyjnej przeznaczonej dla domowników i zaproszonych gości. Obecnie drogi i ścieżki mają układ zbliżony do pierwotnego ich rozplanowania. Drogi na terenie parku, z wyjątkiem ścieżek wzdłuż obrzeży, były drugorzędne, krzywolinijne, o nieregularnym układzie, zróżnicowane pod względem szerokości.
Na terenie gminy znajduje się 8 parków dworskich w następujących miejscowościach: Bielawy, Granowo, Granówko, Kąkolewo, Kotowo, Kubaczyn, Niemierzyce i Separowo.
